wstęp
Ś R E D N I O W I E C Z E
Ś R E D N I O W I E C Z E
literatura_polska

Ś R E D N I O W I E C Z E

sredniowiecze
renesans
barok
literatura_powszechna
warsztat_pomocniczy
analizy_i_interpretacje
Lektury.zip
linki
roman@gimnazjum.com.pl

LEKTURY OBOWIĄZKOWE

Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przeł. R. Grodecki, oprac. M. Plezia, Wrocław 1965 i wyd. nast. BN I, 59.

Mistrz Wincenty tzw. Kadłubek, Kronika polska, przeł. i oprac. B. Kürbis, Wrocław 1992. BN I, 227;

(lub:)

Mistrza Wincentego Kronika polska, przeł. K. Abgarowicz i B. Kürbis, oprac. B. Kürbis, Warszawa 1974.

"By czas nie zaćmił i niepamięć". Wybór kronik średniowiecznych, oprac. A. Jelicz, Warszawa 1979 (odczytać fragmenty Roczników Jana Długosza).

Najstarsza poezja polsko-łacińska (do połowy XVI wieku), oprac. M. Plezia, Wrocław 1951. BN I, 141 (utwory średniowieczne).

Średniowieczne żywoty i cuda patronów Polski, przeł. J. Pleziowa, oprac. M. Plezia, Warszawa 1987 (odczytać jeden żywot).

Dramaty staropolskie. Antologia, oprac. J. Lewański, t. 1, Warszawa 1959 (odczytać: Nawiedzenie grobu).

W. Wydra, W.R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984:

a) z działu "Przekłady Biblii": Psałterz floriański;

b) z działu "Kazania": Kazania świętokrzyskie;

c) z działu "Literatura o cechach apokryficznych i apokryfy": Rozmyślanie przemyskie;

d) z działu "Świecka proza powieściowa i nowelistyczna": Historia Aleksandra Wielkiego;

e) z działu "Pieśni religijne": Bogurodzica; Krystus z martwych wstał je; Maryja, czysta Dziewice; Jezus Krystus, Bog człowiek; Zdrow bądź, krolu anjelski; Posłuchajcie, bracia miła; pieśni Władysława z Gielniowa.

f) z działu "Poezja hagiograficzna": Legenda o świętym Aleksym;

g) z działu "Poezja religijno-dydaktyczna": Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią; Skarga umierającego; Wiersz Słoty o chlebowym stole;

h) z działu "Poezja społeczno-obyczajowa": Andrzej Gałka z Dobczyna, Pieśń o Wiklefie; Wiersz o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego; Satyra na leniwych chłopów;

i) dział "Poezja miłosna" w całości.

Większość z powyższych tekstów można również odczytać z wydań:

Najdawniejsze zabytki języka polskiego, oprac. W. Taszycki, Wrocław 1975. BN I, 104;

Polska poezja świecka XV wieku, oprac. M. Włodarski, Wrocław 1997, BN I, 60;

Średniowieczna pieśń religijna polska, oprac. M. Korolko, Wrocław 1980. BN I, 65;

Średniowieczna poezja polska świecka, oprac. S. Vrtel-Wierczyński, Wrocław 1952. BN I, 60;

Średniowieczna proza polska, oprac. S. Vrtel-Wierczyński, Wrocław 1959. BN I, 68;

Toć jest dziwne a nowe. Antologia literatury polskiego średniowiecza, oprac. A. Jelicz, Warszawa 1987.

Zrozumieć średniowiecze. Wypisy, konteksty i materiały literackie, oprac. R. Mazurkiewicz, Tarnów 1997.

LEKTURY NADOBOWIĄZKOWE

(do wyboru co najmniej jedna pozycja)

"By czas nie zaćmił i niepamięć". Wybór kronik średniowiecznych, oprac. A. Jelicz, Warszawa 1979 (odczytać: Kronika wielkopolska; Kronika krakowska; Kronika Janka z Czarnkowa).

Cały świat nie pomieściłby ksiąg. Staropolskie opowieści i przekazy apokryficzne, wyd. W.R. Rzepka i W. Wydra, Warszawa-Poznań 1996.

Modlitwy księżnej Gertrudy z "Psałterza Egberta" w Cividale, tłum. i oprac. B. Kürbis, Kraków 1998.

Jan Ostroróg, Memoriał o urządzeniu Rzeczypospolitej, przeł. A Pawiński, w: Filozofia i myśl społeczna XIII-XV wieku, wyd. J. Domański, Warszawa 1978.

Polska Jana Długosza. Wybór z pism, przeł. J. Mruk, oprac. H. Samsonowicz, Warszawa 1984 (wybór).

Polskie wierszowane legendy średniowieczne, wyd. i oprac. S. Vrtel-Wierczyński i W. Kuraszkiewicz, Wrocław 1962 (BPP Seria A, nr 2).

Toć jest dziwne a nowe. Antologia literatury polskiego średniowiecza, oprac. A. Jelicz, Warszawa 1987 (odczytać: O życiu i cudach świętej Jadwigi; O życiu i cudach bł. Kingi; Jan Ursyn z Krakowa, O sposobie pisania listów).

W. Wydra, W.R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, Wrocław 1984:

a) z działu "Przekłady Biblii": Psałterz puławski; Biblia królowej Zofii;

b) z działu "Kazania": Kazania gnieźnieńskie; Jan z Szamotuł, Kazania o Maryi Pannie czystej;

c) z działu "Literatura o cechach apokryficznych i apokryfy": Rozmyślania dominikańskie; Ewangelia Nikodema.

Ponadto należy zapoznać się z edycjami:

Bogurodzica, oprac. J. Woronczak, E. Ostrowska, H. Feicht, Wrocław 1962 (BPP Seria A, nr 1).

Psałterz floriański łacińsko-polsko-niemiecki. Rękopis Biblioteki Narodowej w Warszawie, wyd. R. Ganszyniec, W. Taszycki, S. Kubica, pod red. L. Bernackiego, Lwów 1939.

Rozmyślania dominikańskie, t. 1-2, oprac. K. Górski i W. Kuraszkiewicz, Wrocław 1956 (BPP Seria A, nr 3).

OPRACOWANIA OBOWIĄZKOWE

T. Michałowska, Średniowiecze, Warszawa 1995;

(lub:)

T. Witczak, Literatura Średniowiecza, Warszawa 1990.

Słownik literatury staropolskiej, pod red. T. Michałowskiej, Warszawa 1990 (odczytać hasła: Apokryf, Biblia, Dramat liturgiczny, Hagiografia, Kazanie, Kronika, Misterium, Pieśń religijna, Sekwencja, Średniowiecze, Trop).

J. Woronczak, Polskość i europejskość literatury naszego średniowiecza, w: J. Woronczak, Studia o literaturze średniowiecza i renesansu, Wrocław 1993 (lub w: Problemy literatury staropolskiej, pod. red. J. Pelca, Seria 1, Wrocław 1972).

OPRACOWANIA NADOBOWIĄZKOWE

(do wyboru co najmniej dwie pozycje)

M. Adamczyk, Biblijno-apokryficzne narracje w literaturze staropolskiej do końca XVI wieku, Poznań 1980.

M. Adamus, Tajemnice sag i run, Wrocław 1970.

J. Baszkiewicz, Myśl polityczna wieków średnich, Warszawa 1970.

R. Barber, Rycerze i rycerskość, tłum. J. Kozłowski, Warszawa 2000.

F. Beer, Kobiety i doświadczenie mistyczne w wiekach średnich, przeł. A. Branny, Kraków 1996.

Bogurodzica, oprac. J. Woronczak, E. Ostrowska, H. Feicht, Wrocław 1962, BPP Seria A, nr 1 (odczytać wstępy: filologiczny, językowy i muzykologiczny).

T. Borawska, K. Górski, Umysłowość średniowiecza, Warszawa 1993.

U. Borkowska, Królewskie modlitewniki. Studium z kultury religijnej epoki Jagiellonów (XV i początek XVI wieku), Lublin 1988.

S. Bylina, Kultura ludowa Polski i Słowiańszczyzny średniowiecznej, Warszawa-Łowicz 1999.

J. Chélini, Dzieje religijności w Europie Zachodniej w średniowieczu, przeł. I. Wyrzykowska, M. Wyrzykowska, Warszawa 1996.

Człowiek średniowiecza, pod red. J. Le Goffa, tłum. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa-Gdańsk 1996 (odczytać 2 wybrane szkice).

A. Czyż, Światło i słowo. Egzystencjalne czytanie tekstów dawnych, Warszawa 1995 (odczytać 2 wybrane szkice).

Ch. Dawson, Religia i powstawanie kultury zachodniej, przeł. S. Ławicki, Warszawa 1958.

Ch. Dawson, Szkice o kulturze średniowiecznej, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1966.

J. Dąbrowski, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), Wrocław 1964.

J. Delumeau, Strach w kulturze Zachodu (XIV-XVIII wiek), przeł. A. Szymanowski, Warszawa 1986 (wybór).

Cz. Deptuła, Galla Anonima mit genezy Polski. Studium z historiografii i hermeneutyki symboli dziejopisarstwa średniowiecznego, Lublin 1990.

M. Derwich, Benedyktyński klasztor Świętego Krzyża na Łysej Górze w średniowieczu, Warszawa 1992.

A. Drzewicka, Starofrancuska epopeja rycerska. Szkice, Warszawa 1979.

G. Duby, Czasy katedr. Sztuka i społeczeństwo 980-1420, przeł. K. Dolatowska, Warszawa 1986.

G. Duby, Rycerz, kobieta i ksiądz. Małżeństwo w feudalnej Francji, przeł. H. Geremek, Warszawa 1986.

U. Eco, Sztuka i piękno w średniowieczu, przeł. M. Olszewski i M. Zabłocka, Kraków 1994.

N. Elias, Przemiany obyczajów w cywilizacji Zachodu, przeł. T. Zabłudowski, Warszawa 1980 (wybór).

V. Fumagali, Świt średniowiecza, przeł. H. Manikowska, Gdańsk 1996.

L. Génicot, Powstaje nowy świat. Studium o kulturze i cywilizacji wieków średnich, przeł. J.S. Łoś, Warszawa 1964.

M. Gębarowicz, "Psałterz floriański" i jego geneza, Warszawa 1965.

J. Le Goff, Inteligencja w wiekach średnich, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1966.

J. Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, przeł. H. Szumańska-Grossowa, Warszawa 1994.

J. Le Goff, Świat średniowiecznej wyobraźni, tłum. M. Radożycka-Paoletti, Warszawa 1997.

K. Górski, Zarys dziejów duchowości w Polsce, Kraków 1986 (odczytać fragment dotyczący średniowiecza).

A. Guriewicz, Kategorie kultury średniowiecznej, przeł. J. Dancygier, Warszawa 1976.

A. Guriewicz, Problemy średniowiecznej kultury ludowej, przeł. Z. Dobrzyniecki, Warszawa 1987.

G. Henderson, Wczesne średniowiecze, przeł. P. Paszkiewicz, Warszawa 1987.

J. Huizinga, Jesień średniowiecza, przeł. T. Brzostowski, Warszawa 1992.

A. Jelicz, Życie codzienne w średniowiecznym Krakowie, Warszawa 1966.

W.P. Ker, Wczesne średniowiecze. Zarys historii literatury, przeł. T. Rybowski, Wrocław 1977.

Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy, pod red. A. Gąsiorowskiego, Poznań 1995 (odczytać 2 wybrane szkice).

Z. Krążyńska., T. Mika, Architektura "Bogurodzicy", "Slavia Occidentalis" t. 52, (1995).

Kultura Polski średniowiecznej. X-XIII w., pod. red. J. Dowiata, Warszawa 1985 (wybór).

Kultura Polski średniowiecznej. XIV-XV w., pod. red. B. Geremka, Warszawa 1997 (wybór).

J. Lewański, Dramat i teatr średniowiecza i renesansu w Polsce, Warszawa 1981 (odczytać rozdz. 1: W wiekach średnich).

C.S. Lewis, Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej, przeł. W. Ostrowski, Kraków 1995.

D. Lichaczew, Poetyka literatury staroruskiej, przeł. A. Prus-Bogusławski, Warszawa 1981 (wybór).

Literatura i kultura późnego średniowiecza w Polsce, pod. red. T. Michałowskiej, Warszawa 1993 (odczytać rozprawy Stefana Swieżawskiego, Zofii Włodek i Teresy Michałowskiej).

Literatura staropolska w kontekście europejskim. Związki i analogie, pod red. T. Michałowskiej i J. Ślaskiego, Wrocław 1977 (wybór).

J. Malicki, Legat wieku rycerskiego. Studia staropolskie, Wrocław 1989 (odczytać rozprawy dotyczące literatury średniowiecznej).

T. Manteuffel, Kultura Europy średniowiecznej, Warszawa 1974.

R. Mazurkiewicz, Deesis. Idea wstawiennictwa Bogarodzicy i św. Jana Chrzciciela w kulturze średniowiecznej, Kraków 1994 (odczytać część 2: Kultura staropolska).

R. Mazurkiewicz, "Bogurodzica" w świetle tradycji chrześcijaństwa wschodniego, "Znak" 1994, nr 3.

T. Michałowska, Mediaevalia i inne, Warszawa 1998.

A.W. Mikołajczak, Łacina w kulturze średniowiecznej, Wrocław 1998.

L. Milis, Anielscy mnisi i ziemscy ludzie. Monastycyzm i jego znaczenie w społeczeństwie średniowiecznym, przeł. J. Piątkowska, Kraków 1996.

J. Nowak-Dłużewski, Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Średniowiecze, Warszawa 1963.

Od "Lamentu świętokrzyskiego" do "Adona". Włoskie studia o literaturze staropolskiej, pod red. G. Brogi Bercoff i T. Michałowskiej, Warszawa 1995 (odczytać 2 wybrane szkice).

N. Ohler, Życie pielgrzymów w średniowieczu. Między modlitwą a przygodą, tłum. M. Ruta, Kraków 2000.

M. Ossowska, Ethos rycerski i jego odmiany, Warszawa 1973 (wybór).

E. Ostrowska, Z dziejów języka polskiego i jego piękna, Kraków 1978.

E. Ostrowska, O artyzmie polskich średniowiecznych zabytków językowych, Kraków 1967.

E. Panofsky, Studia z historii sztuki, wybór i oprac. J. Białostocki, Warszawa 1971 (odczytać: Architektura gotycka i scholastyka).

R. Pernoud, Kobieta w czasach katedr, przeł. I. Badowska, Warszawa 1990.

R. Pernoud, Kobieta w czasach wypraw krzyżowych, przeł. I. Badowska, Gdańsk 1995.

S. Piekarczyk, W średniowiecznej rzeczywistości, Warszawa 1987.

Pogranicza i konteksty literatury polskiego średniowiecza, pod red. T. Michałowskiej, Wrocław 1989 (wybór).

Polska dzielnicowa i zjednoczona. Państwo - Społeczeństwo - Kultura, pod red. A. Gieysztora, Warszawa 1972 (odczytać 2 wybrane rozprawy).

Polska pierwszych Piastów. Państwo - Społeczeństwo - Kultura, pod. red. T. Manteuffla, Warszawa 1970 (odczytać 2 wybrane rozprawy).

K. Pomian, Przeszłość jako przedmiot wiary. Historia i filozofia w myśli średniowiecza, Warszawa 1968 (wybór).

E. Potkowski, Książka rękopiśmienna w kulturze Polski średniowiecznej, Warszawa 1984.

J. Ptaśnik, Kultura wieków średnich, I. Życie religijne i społeczne, Warszawa 1959.

Retoryka w XV stuleciu. Studia nad tradycjami, teorią i praktyką retoryki piętnastowiecznej, pod red. M. Frankowskiej-Terleckiej, Wrocław 1988 (odczytać 2 wybrane rozprawy).

D. Rott, Staropolskie chorografie. Początki - rozwój - przemiany gatunku, Katowice 1995.

H. Samsonowicz, Dziedzictwo średniowiecza. Mity i rzeczywistość, Wrocław 1991.

H. Samsonowicz, Złota jesień polskiego średniowiecza, Warszawa 1971.

O. von Simson, Katedra gotycka. Jej narodziny i znaczenie, przeł. A. Palińska, Warszawa 1989.

R.W. Southern, Kształtowanie średniowiecza, przeł. H. Pręczkowska, Warszawa 1970.

J. Starnawski, Średniowiecze, Warszawa 1989.

J. Starnawski, Wieki średnie i wiek renesansowy, Łódź 1996.

M. Stieblin-Kamieński, Ze świata sag, przeł. J. Litwiniuk, Warszawa 1982.

W. Szelińska, Biblioteki profesorów uniwersytetu krakowskiego w XV wieku, Wrocław 1966.

T. Szostek, Exemplum w polskim średniowieczu, Warszawa 1997.

Sztuka i ideologia XIII wieku, pod red. P. Skubiszewskiego, Wrocław 1974 (odczytać 2 wybrane rozprawy).

Sztuka i ideologia XIV wieku, pod red. P. Skubiszewskiego, Warszawa 1975 (odczytać 2 wybrane rozprawy).

Sztuka i ideologia XV wieku, pod red. P. Skubiszewskiego, Warszawa 1978 (odczytać 2 wybrane rozprawy).

Średniowiecze. Studia o kulturze, pod red. J. Lewańskiego, t. 1-4, Warszawa 1961-1969 (odczytać 3 wybrane rozprawy).

K. Targosz, Korzenie i kształty teatru, Kraków 1995.

S. Urbańczyk, "Bogurodzica". Problemy czasu powstania i tła kulturalnego, "Pamiętnik Literacki" 1978, z. 1 (lub w: S. Urbańczyk, Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979).

J. Verdon, Przyjemności średniowiecza, tłum. J.M. Kłoczowski, Warszawa 1998.

H. Waddel, Średniowiecze wagantów, przeł. Z. Wrzeszcz, Warszawa 1960.

S. Wielgus, Z badań nad średniowieczem, Lublin 1995.

N.M. Wildiers, Obraz świata a teologia. Od średniowiecza do dzisiaj, przeł. J. Doktór, Warszawa 1985 (odczytać cz. 1: Kosmologiczne tło teologii średniowiecznej).

M. Włodarski, Ars moriendi w literaturze polskiej XV i XVI wieku, Kraków 1987.

J. Woronczak, Studia o literaturze średniowiecza i renesansu, Wrocław 1993 (wybór).

W. Wydra, Władysław z Gielniowa. Z dziejów średniowiecznej poezji polskiej, Poznań 1992.

Wyobraźnia średniowieczna, pod red. T. Michałowskiej, Warszawa 1996.


UWAGA: nowsze teksty i opracowania z zakresu literatury staropolskiej można znaleźć w dziale BIBLIOGRAFIA 2000 serwisu STAROPOLSKA ON-LINE.

Wstęp - Literatura polska - Średniowiecze - Renesans - Barok - Literatura powszechna -
Warsztat pomocniczy - Analizy i interpretacje - Linki - Lektury.zip - Webmaster