Anna Nowicka-Struska
"Ex fumo in lucem"
Barokowe kaznodziejstwo
Andrzeja Kochanowskiego
Wydawnictwo UMCS
Lublin 2008
O książce
Pierwsza część książki dotyczy roli kazania w strukturze pogrzebu staropolskiego i teatralnych walorów tekstów. W pogrzebowej scenerii pompa funebris ujmuje ona kazanie jako "żywe słowo" wydarzenia quasi-teatralnego. Zagadnienia te pojawiają się w rozdziale I: Między drukarnią, a pogrzebem, którego treść dotyczy również materialnych aspektów słowa staropolskiego, czyli zagadnień książki, druku i ramy wydawniczej.
W następnej części Historia i ludzie, rozpatrywane są problemy związków kaznodziejstwa i głęboko zakorzenionej w kulturze staropolskiej historii, wydarzeń będących doświadczeniem teraźniejszych i przeszłych pokoleń Sarmatów oraz uniwersalnych wartości i wzorców osobowych. Ponadto zawarta tu została krótka historia kaznodziejstwa pogrzebowego.
Trzecia część studium dotyczy bardzo szerokiego problemu artystycznych i kulturowych kontekstów kaznodziejstwa pogrzebowego. W zakończeniu poruszone zostały problemy treści eschatologicznych i ich związku w duchowością karmelitańską.
Książka uzupełniona jest o Aneks będący odpisem fragmentu kroniki domowej karmelitanek warszawskich.
Monografia została obfite udokumentowana cytatami, ze względu na rozproszenie tekstów i trudny niekiedy dostęp do druków kazań.
Spis treści
Wstęp
Rozdział I: Między pogrzebem a drukarnią
Krótka historia kazania pogrzebowego
Dotknąć słowa. Pogrzebowe druki karmelitańskie – rama wydawnicza
Słowo żywe. Kazanie jako element teatru pompae funebris
Rozdział II: Klio znaczy chwalić. Historia i ludzie w kaznodziejstwie pogrzebowym
Ordo Carmelitarum Discalceanorum
Wielkie wojny w kazaniach pogrzebowych Res Publica i jej sprawy
"Heretyckie syrenki"
"Brzeg wszytkiego chrześcijaństwa"
Współczesny porządek i "dawne czasy"
Historycy i dziejopisowie
Człowiek – boże igrzysko
Galeria bohaterów doskonałych, czyli o kaznodziejskich wzorcach osobowych
Panny, mężatki, wdowy
Rycerze mężni
Osoba duchowna
Rozdział III: Drogi do persuasio
Omnis mundi creatura – znaki na niebie i ziemi. Kaznodzieja pośród znaczeń świata
Każde stworzenie [...] jest pełne Boga, jest księgą Corpora artificalia
"Autorzy wyższego dowcipu i poeci liryczni". Związki ambony i literatury.
Mores
Artystyczne ukształtowanie języka kaznodziejskiego
Zakończenie: Życie – śmierć – życie. O wzajemnych powiązaniach eschatologii, religijności epoki i duchowości karmelitańskiej
Wizerunek śmierci De arte bene moriendi
Straszny Sąd, piekło i Niebieska Jeruzalem
Różaniec, szkaplerz, ćwiczenia duchowne
"Święta Matka Seraficka" Vanitas vanitatum
Uwagi końcowe