Roman Mazurkiewicz
Z dawnej literatury maryjnej
Zarysy i zbliżenia
Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Pedagogicznego.
Kraków 2011
Ze Wstępu
Poezja, nawet poezja religijna, nie należy do kontekstów macierzystych teologii, zwłaszcza teologii dogmatycznej. Może być co najwyżej artystycznie przetworzonym refleksem indywidualnej bądź wspólnotowej recepcji głoszonych przez Kościół prawd wiary: świadectwem przeżywania, rozumienia, interpretacji religijnych przeświadczeń i wyobrażeń formujących się w tradycji, czy też dogmatycznych definicji proklamowanych przez Magisterium. Także poezja maryjna nie może być odbierana w kategoriach teologicznego dyskursu – może być afirmacją, pytaniem, wątpliwością, nawet polemiką – ale zawsze formułowaną w porządku i w języku swoistym dla sztuki słowa. Oczywiście nie oznacza to braku ścisłych niekiedy związków poezji religijnej z teologią – szczególnie poezja liturgiczna czy pieśni kościelne czerpią z niej podniety i wyrażają prawdy doktrynalne, zawsze jednak w formułach częściowo przynajmniej ukształtowanych przez reguły poetyki danego czasu, środki artystycznego obrazowania, wrażliwość i kompetencje autora. Owa sfera różnorakich zależności i napięć pomiędzy definitiones Ecclesiae a ich literackimi metaforyzacjami stanowi obszar zasługujący na uważne zainteresowanie badacza poezji religijnej. Szczególnie zaś badacza dawnej poezji maryjnej, która zarówno z uwagi na bogactwo i artystyczną rangę tego dziedzictwa, jak też ze względu na przedmiotową specyfikę, stanowi jedną z najważniejszych stref pogranicza między teologią a literaturą, pogranicza poddającego się nie tylko refleksji historycznej, biblijnej i teologicznej, ale również refleksji, którą współczesna mariologia chętnie określa mianem via pulchritudinis.
Spis treści
Słowo wstępne
Skróty najczęściej cytowanych źródeł
I. Zarysy: motywy maryjne w dawnej poezji polskiej
1. Niepokalane Poczęcie
2. Zwiastowanie
3. Święta Rodzina
4. Stabat mater dolorosa
II. Zbliżenia: tropy i lektury
1. Bogurodzica, Betlejem i Jordan
2. Przyczynek do staropolskiej recepcji "mariologii" Erazma z Rotterdamu
3. O staropolskich przekładach De partu Virginis Sannazara