Poeci wczesnego humanizmu
Klemens Janicki
Biernat z Lublina
Mikołaj Rej
Jan Kochanowski
Łukasz Górnicki
Piotr Skarga
Szymon Szymonowic
Poeci "minorum gentium"
Andrzej Frycz Modrzewski
Literatura błazeńska
Proza
Dramat
Poezja anonimowa
Varia
Opracowania
Jan Kochanowski
4/21
TRENY
(oprac. Piotr Wilczek)
Treny
Nota edytorska
Dedykacja
Tren I + objaśnienia
Tren II + objaśnienia
Tren III + objaśnienia
Tren IV + objaśnienia
Tren V + objaśnienia
Tren VI + objaśnienia
Tren VII + objaśnienia
Tren VIII + objaśnienia
Tren IX + objaśnienia
Tren X + objaśnienia
Tren XI + objaśnienia
Tren XII + objaśnienia
Tren XIII + objaśnienia
Tren XIV + objaśnienia
Tren XV + objaśnienia
Tren XVI + objaśnienia
Tren XVII + objaśnienia
Tren XVIII + objaśnienia
Tren XIX albo sen + objaśnienia
_________________________
Teksty + objaśnienia
TREN II
Jeslim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić,
A kwoli temu wieku lekkie rymy stawić,
Bodajżebych był raczej kolebkę kołysał
I z drugiemi nieważne mamkom pieśni pisał,
Któremi by dziecinki noworodne spiły
I swoich wychowańców lamenty toliły.
Takie fraszki mnie zbierać pożyteczniej było,
Niżli, w co mię nieszczeście moje dziś wprawiło,
Płakać nad głuchym grobem mej wdzięcznej dziewczyny
I skarżyć sie na srogość ciężkiej Prozerpiny.
Alem użyć w obojgu jednakiej wolności
Nie mógł - owom ominął, jako w dordzałości
Dowcipu coś ranego, na to mię przygoda
Gwałtem wbiła i moja nienagrodna szkoda.
Ani mi teraz łacno dowiadać sie o tym,
Jaka mię z płaczu mego czeka cześć na potym.
Nie chciałem żywym śpiewać, dziś umarłym muszę,
A cudzej śmierci płacząc, sam swe kości suszę.
Prózno to; jakie szczeście ludzi naszladuje,
Tak w nas albo dobrą myśl, albo złą sprawuje.
O prawo krzywdy pełne! O znikomych cieni
Sroga, nieubłagana, nieużyta ksieni!
Tak li moja Orszula, jeszcze żyć na świecie
Nie umiawszy, musiała w ranym umrzeć lecie?
I nie napatrzawszy sie jasności słonecznej,
Poszła nieboga widzieć krajów nocy wiecznej.
A bodaj ani była świata oglądała,
Co bowiem więcej, jedno ród a śmierć poznała.
A miasto pociech, które winna z czasem była
Rodzicom swym, w ciężkim je smutku zostawiła.
Objaśnienia:
1.
piórko
- pióro (potoczny wariant tego wyrazu, a nie zdrobnienie);
zabawić
- zatrudnić (się), strawić na czymś czas.
2.
kwoli temu
- z powodu tego, dla tego;
temu wieku
- chodzi tu o dzieci;
lekkie - lekki
* - mało ważny, posiadający małą wartość;
rymy
* - wiersze;
stawić
- składać, układać.
3.
Bodajżebych
- pochodzi od:
Bóg daj, żebym, czyli daj Boże, żebym
.
4.
nieważne pieśni
* - kołysanki;
mamkom - mamka
- niańka, która karmi niemowlę.
5.
dziecinki - dziecinka
- zdrobnienie od "dziecina" (dziecko);
noworodne
- nowonarodzone (zob. współczesny wyraz
noworodek
);
spiły
* - usypiały.
6.
wychowańców
- wychowanków; l
amenty
- płacze;
toliły
- tuliły, koiły, uspokajały.
7.
fraszki - fraszka
- błahostka, drobnostka, drobiazg (zob. w w. 2 "lekkie rymy", w w. 4 "nieważne pieśni");
zbierać
- gromadzić (tu chodzi o gromadzenie tekstów - fraszek).
8.
wprawiło
- wprawić w coś: doprowadzić do czegoś, nauczyć czegoś.
9.
głuchy grób
- który nie słyszy i nie słucha płaczu;
wdzięcznej
* - zob. Dedykacja.
10.
srogość - srogi
- przykry, ciężki, okrutny;
ciężkiej - ciężka
* - tu w znaczeniu: sroga;
Prozerpina
- (mit. rzym; w mit. gr. Persefona) władczyni śmierci, żona Plutona (Hadesa), boga podziemia, była często w poezji antycznej i renesansowej uosobieniem śmierci.
11.
użyć w obojgu jednakiej wolności
- mieć w obu rzeczach jednakowo wolny wybór;
w obojgu
- tj. i w pisaniu kołysanek (zob. w. 4) i w pisaniu płaczów (zob. w. 9)
12.
owom ominął
- owo ominąłem;
dordzałości - dordzałość
- dojrzałość.
13.
Dowcipu - dowcip
* - rozum, inteligencja, talent, błyskotliwość;
ranego - rany
* - wczesny, przedwczesny, niedojrzały (por. rano, wcześnie rano);
coś ranego w dordzałości
- coś przedwczesnego ("niewczesnego") w czasie dojrzałości;
przygoda
* - złe zdarzenie, nieszczęście, nieszczęśliwy wypadek.
14.
gwałtem wbiła
- powaliła, ugodziła, gwałtownie doprowadziła;
nienagrodna
- taka, która nie może być nagrodzona, wynagrodzona, naprawiona.
15.
łacno
- łatwo;
dowiadać sie o tym
- dowiadywać się o to, zastanawiać się nad tym.
16.
płaczu - płacz
- w znaczeniu planctus (żal, opłakiwanie), chodzi tu bowiem o same
Treny
jako utwór literacki;
cześć na potym
- uznanie, sława u potomnych.
18.
cudzej - cudzy
* - nie swój (odcień znaczeniowy nieco inny od współczesnego);
kości suszę
- suszyć kości - zwrot przysłowiowy posiadający genezę biblijną, oznacza tęsknotę ("usychanie" z tęsknoty).
19.
prózno
- na próżno (tzn. daremne są przestrogi, które zalecają zachowanie równowagi ducha w żałobie);
szczeście
* - los, fortuna;
naszladuje - naszladować
* - iść za kimś, iść śladem;
20.
dobrą myśl - dobra myśl
* - pogoda ducha, pogoda umysłu, dobre usposobienie, dobry nastrój.
21.
znikomych cieni - znikome cienie
- cienie znikające, nieuchwytne; dusze zmarłych smujące się w podziemiach opisywanych w legendach mitologicznych.
22.
nieużyta
- nie dająca się uprosić;
ksieni
- księżna, przełożona (Prozerpina).
24.
w ranym lecie
- we wczesnym wieku;
rany
- zob. w. 13;
lato
* - rok.
26.
poszła widzieć krajów
- poszła, aby widzieć (aby zobaczyć, popatrzeć na) kraje;
krajów nocy wiecznej - kraje nocy wiecznej
- kraina śmierci, która jest krainą ciemności (jak noc).
28.
jedno ród
* - tylko narodziny.
29.
miasto
* - zamiast;
z czasem
- po pewnym czasie, w późniejszym wieku.
30.
je
- ich (rodziców).
<<
strona
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
~
>>