Prof. dr hab. Wacław Bartłomiej Twardzik urodził się 27 października 1937 roku w Jaszczwi. W roku 1954 rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim; ich zwieńczeniem było magisterium u prof. Witolda Taszyckiego, uzyskane na podstawie pracy o cechach językowych Kodeksu Stradomskiego (recenzentem był prof. Zenon Klemensiewicz). Ukończywszy w roku 1958 polonistykę, zapisał się – dzięki zgodzie prof. Tadeusza Lehra-Spławińskiego – od razu na trzeci rok filologii słowiańskiej (kierunek: serbokroatystyka); ukończył ją latem 1961 roku. Rok wcześniej, w sierpniu 1960 roku, otrzymał od prof. Stanisława Urbańczyka propozycję podjęcia pracy w kierowanej przez niego Pracowni Słownika staropolskiego, wchodzącej wówczas w skład Zakładu Językoznawstwa PAN. Z propozycji tej skorzystał i 1 września rozpoczął pracę na stanowisku asystenta – jak się miało później okazać, była to praca, której poświęcił całe swoje późniejsze życie.
W drugiej połowie lat sześćdziesiątych, za namową dr. Józefa Reczka, przystąpił wspólnie z nim do pracy nad krytyczną edycją najstarszej średniowiecznej kopii przekładu ortyli magdeburskich (w rękopisie nr 50 Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich). Owocem tej pracy było z jednej strony wydanie tego dużego zabytku (cz. I, Wrocław 1970, s. 127; cz. II, Wrocław 1972, s. 375; cz. III, Wrocław 1972, s. 356), z drugiej zaś uzyskanie 11 czerwca 1970 roku doktoratu na podstawie studium o przynależności dialektycznej ortyli (promotor: prof. Stanisław Urbańczyk, recenzenci: prof. Władysław Kuraszkiewicz, prof. Marian Kucała).
W dniu 13 kwietnia 1973 roku odbyło się pod kierunkiem prof. Jerzego Woronczaka w Pracowni Języka Staropolskiego zebranie, na którym debatowano nad przyszłym wydaniem Rozmyślania przemyskiego. Splot okoliczności okazał się dla tej inicjatywy niełaskawy, spotkanie to jednak stało się dla W. Twardzika inspiracją do podjęcia studiów nad składnią tego zabytku i nad sporządzeniem pełnego indeksu wyrazowego. Zgromadzone materiały i maszynopisy przez następne lata pokrywały się kurzem, aż do czasu gdy na początku lat dziewięćdziesiątych prof. Eckhard Weiher, wydawca znanej w naukowym świecie slawistycznym serii Monumenta Linguae Slavicae Dialecti Veteris, zaproponował W. Twardzikowi opracowanie pełnego wydania krytycznego Rozmyślania. Przez wiele następnych lat żmudna praca nad przygotowaniem edycji stała się powołaniem i głównym zajęciem W. Twardzika; czas pokazał, że było to również jego najwybitniejsze naukowe osiągnięcie. Pierwszy tom Rozmyślania przemyskiego (855 stron) ukazał się w 1998 r. jako XL tom MLS, drugi (924 strony) w 2000 r., tom trzeci (548 stron) w roku 2004.
Przy okazji prac nad edycją Rozmyślania W. Twardzik opublikował cykl artykułów o języku tego zabytku, a także nieplanowaną wcześniej książkę, będącą próbą odpowiedzi na niedostrzeżone przez wcześniejszych badaczy zagadki średniowiecznej pisowni (O uważniejszym aniżeli dotychmiast tekstu staropolskiego czytaniu rozprawa śliczna i podziwienia godna, Kraków 1997). Na podstawie tych publikacji w 1998 roku otrzymał stopień doktora habilitowanego. W lipcu 2000 roku W. Twardzik, z nadania Prezydenta R.P. Aleksandra Kwaśniewskiego, otrzymał tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. W roku 2011 został przyjęty w poczet członków Polskiej Akademii Umiejętności.
Od roku 2001 do 2008 prof. Twardzik pełnił funkcję kierownika Pracowni Języka Staropolskiego Instytutu Języka Polskiego PAN; od roku 1998 członek Rady Naukowej IJP PAN.
W roku 1977 otrzymał Nagrodę Sekretarza Wydziału I PAN (wspólnie z innymi członkami zespołu redagującego Słownik staropolski), w roku 2000 Nagrodę im. Kazimierza Nitscha za wydanie I tomu Rozmyślania przemyskiego, a w roku 2004 Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcie naukowe.
Opublikowana w roku 2006 Biblioteka zabytków polskiego piśmiennictwa średniowiecznego, opracowana pod kierunkiem naukowym prof. Twardzika, ugruntowała jego zasługi dla mediewistyki literackiej w Polsce. Oprócz wymienionych powyżej dokonań naukowych należy przypomnieć bogaty dorobek badawczy mieszczący się w licznych artykułach publikowanych w czasopismach: "Język Polski", "Prace Filologiczne", "Croatica" (w Zagrzebiu), "Dometi" (w Rijece), "Slavia" (w Lubljanie), "Teksty Drugie", "Slavia Occidentalis" oraz w wielu wydawanych w Polsce lub poza krajem księgach zbiorowych.