KAZANIA FUNERALNE
wydali i opracowali
Kazimierz Panuś i Marek Skwara
Kraków 2014
Wydawnictwo UNUM
Kazania w kulturze polskiej
Edycje kolekcji tematycznych, t. 2
Z WPROWADZENIA
Polskie kazania pogrzebowe spisywane i wygłaszane przez ponad 600 lat tworzą wielotysięczny korpus tekstów. Z tego ogromnego zbioru niniejsza antologia wydobywa i przybliża 15 najciekawszych kazań funeralnych poświęconych królom, a także tym Polakom z ostatnich stuleci, którzy dzięki zasługom intelektu, sile woli, działaniom militarnym i sukcesom w szeroko rozumianym życiu narodu, za królów byli i są uważani. Wspólne kryterium "stanowe" nie przeszkodziło w wyborze tekstów bardzo zróżnicowanych i to nie tylko dlatego, że powstawały one w różnych epokach dziejów polskiej homiletyki, ale także dlatego, iż dotyczyły różnych etapów uroczystości pogrzebowych. W grupie tekstów staropolskich są więc kazania wygłaszane w trakcie głównych obrzędów, jest kazanie rocznicowe, jest także kazanie – zgodnie z wolą mówcy kościelnego – pełniące funkcję kazania wzorcowego. Wybrane teksty dają się też podzielić ze względu na osoby, którym zostały poświęcone. Mamy więc dwa kazania dotyczące św. Jadwigi; trzy kazania, których bohaterami są Jagiellonowie; trzy kazania odnoszące się do królów elekcyjnych; jedno kazanie poświęcone prymasowi i dwa współwydane kazania dotyczące pary królewskiej. "Gdy królów nam Bóg zabrał" (W. Chotkowski) powstawały kazania pogrzebowe poświęcone "królom ducha i czynu" inspirującym do walki o wolną ojczyznę i przetrwanie narodu, osobom niezwykle zasłużonym dla kultury polskiej. Taki charakter mają kazania z pogrzebów księcia Józefa Poniatowskiego, Adama Mickiewicza, Henryka Sienkiewicza i Krzysztofa Kieślowskiego. Całość tomu wieńczy homilia żałobna upamiętniająca niedawną tragedię narodu polskiego, jaką była katastrofa smoleńska.
SPIS TREŚCI
Słowo redaktora
Wprowadzenie
Wykaz skrótów
Część pierwsza. Stulecia XV–XVIII
(oprac. Marek Skwara)
Zasady wydania i transkrypcji
Stanisław ze Skarbimierza, Kazanie o życiu i śmierci królowej Jadwigi
Franciszek z Brzegu, Kazanie w rocznicę śmierci Jadwigi, królowej Polski
Marcin Białobrzeski, Kazanie na pogrzebie Zygmunta Augusta
Szczęsny Skarżyński, Kazanie na obsequiach królewny Katarzyny Jagiełłówny
Hieronim Powodowski, Na pogrzebie Stefana Wielkiego króla polskiego kazanie
Piotr Skarga, Kazanie na pogrzebie królowej polskiej Anny, ostatniego potomka domu Jagiełłowego
Jakub Ostrowski, Żałosne słońca i miesiąca zaćmienie w Ojczyźnie naszej nigdy niesłychane
Jan Bielski, Stanisława I pogrzebowa pochwała
Jan Paweł Woronicz, Kazanie na konkluzji pogrzebu Michała Jerzego Poniatowskiego
Część druga. Stulecia XIX–XXI
(oprac. Kazimierz Panuś)
Zasady transkrypcji
Józef Wincenty Łańcucki, Kazanie podczas religijnych obrzędów przy złożeniu w grobie królów polskich zwłoków Józefa księcia Poniatowskiego
Władysław Chotkowski, Mowa przy sprowadzeniu zwłok śp. Adama Mickiewicza powiedziana w czasie nabożeństwa w katedrze na Wawelu dnia 4 lipca 1890 roku
Antoni Władysław Szlagowski, Mowa żałobna przy złożeniu zwłok śp. Henryka Sienkiewicza
Stefan Wyszyński, Królowi – Królów. Powtórne pogrzebanie króla Kazimierza Jagiellończyka i królowej Elżbiety