KAZANIA PASYJNE
wydali i opracowali
Janusz Gruchała i Kazimierz Panuś
Kraków 2014
Wydawnictwo UNUM
Kazania w kulturze polskiej
Edycje kolekcji tematycznych, t. 3
Z WPROWADZENIA
Męka Chrystusowa była tematem we wszystkich rodzajach i gatunkach literackich. Tu interesuje nas w sposób szczególny kazanie jako gatunek oratorstwa kościelnego, łączący zawartość teologiczną z perswazyjnymi środkami oddziaływania, które w uproszczeniu dadzą się sprowadzić do pierwszych trzech części składowych teorii retorycznej: inwencji, dyspozycji i elokucji. Właśnie pod tym kątem, mianowicie jako twory językowo-literackie, kazania staropolskie warto dziś czytać, jako takie przedstawiają dla nas największą wartość. Oczywiście, nie wolno przy tym pomijać zawartości teologiczno-egzegetycznej, jako że właśnie kazania, wydawane drukiem w wielkiej obfitości, są miarodajnym świadectwem stanu świadomości kaznodziejów i ich odbiorców. Jesteśmy najzwyczajniej ciekawi, jak nasi przodkowie pojmowali tajemnice wiary, co słyszeli w świątyniach, jak interpretowali teksty biblijne. Kościół najlepiej przedstawia się potomnym poprzez ambonę lub raczej to, co z niej przeszło pod drukarskie prasy.
SPIS TREŚCI
Słowo redaktora
Wprowadzenie
Wykaz skrótów
Część pierwsza. Stulecia XVI–XVIII
(oprac. Janusz Gruchała)
Zasady wydania i transkrypcji
Grzegorz Orszak, Kazanie na Wielki Piątek a rozmyślanie o męce Pana naszego Jezu Chrysta
Mikołaj Rej, Na dzień rozpamiętywania męki Pana naszego
Marcin Białobrzeski, Pasyja albo kazanie o męce Pana i Zbawiciela naszego Jezu Chrysta na dzień wielkopiątkowy
Piotr Skarga, Kazanie na Wielki Piątek. O siedmi słowiech Pańskich na krzyżu
Gabriel Leopolita (Zawieszko), Wąż miedziany na Wielki Piątek. Część wtóra (fragment)
Fabian Birkowski, Widok wielki Bóg wiecznej chwały w Jeruzalem ukrzyżowany. Na Wielki Piątek kazanie pierwsze
Fabian Birkowski, Na Wielki Piątek kazanie o dyscyplinach, które bractwa czynią
Jacek Liberiusz, Kazanie trzecie na tenże dzień [Wielki Piątek]
Franciszek Rychłowski, Na Wielki Piątek o męce Chrystusowej kazanie pierwsze
Walerian Gutowski, Wszystka męka Pańska jedno nieustanne pragnienie. Kazanie 43 na Wielki Piątek miane w kościele krakowskim Franciszka świętego, roku Pańskiego 1660
Bernard Gutowski, Kazanie o męce Pańskiej na siedm części podzielone, w postne wtorki miane w kościele warszawskim Ojców Reformatów podczas koronnego sejmu
Augustyn Rakiewicz, Kazanie trzecie. Lilija między cierniem podczas męki Pańskiej, Bolesnej Najświętszej Panny serce
Adrian Seriewicz, Scena siódma i ostatnia albo Kazanie siódme
Jan Franciszek Włocki (Jan Franciszek od św. Józefa), Kazanie na szóstą niedzielę postną
Michał Franciszek Karpowicz, Kazanie na Wielki Piątek o męce Pańskiej
Część druga. Stulecia XIX–XX
(oprac. Kazimierz Panuś)
Zasady transkrypcji
Zygmunt Golian, Kazanie VII o męce Pańskiej: Powinien umrzeć!
Antoni Szlagowski, Konferencja II. Piotr i Judasz – skrucha i rozpacz
Józef Kłos, Ofiara na krzyżu i ofiara na ołtarzu
Józef Teodorowicz, Kuszenie Chrystusa. Wielkopostne konferencje radiowe: Konferencja III
Jan Pietraszko, "Potrzeba, by wywyższono Syna Człowieczego..."
Edward Staniek, Los Sprawiedliwego: Abel i Chrystus