Andrzej Dąbrówka Średniowiecze. Korzenie.
Warszawa 2005
Wydawnictwo Naukowe PWN
Seria "Mała Historia Literatury Polskiej"
Ze Wstępu
Podręcznik przedstawia piśmiennictwo polskie i łacińskie z obszaru Polski czytane tu i tworzone od ok. roku 1000 do ok. 1500, oraz zjawiska zdecydowanie średniowieczne z wieku XVI, wraz z ich jeszcze późniejszymi kontynuacjami. Główne miejsce zajmuje literatura religijna i świecka, ale nieco uwagi poświęca się gatunkom użytkowym (np. horoskopy, poradniki), ze względu na ich znaczenie w ówczesnej kulturze. Podręcznik nie przedstawia syntezy, ale serię analiz, których przedmiot jest za każdym razem definiowany niezależnie od naukowej tradycji. Punktem wyjścia są konkretne teksty, ale wywód rzadko poprzestaje na uchwyceniu następstwa faktów, wskazując na ogólniejsze procesy, typologie i paralele. Zasadniczym celem prezentacji nie jest smakowanie estetycznych walorów, tkwiących w zawartości bibliotecznego regału o nazwie "literatura średniowieczna", ale pokazywanie, czym było w tamtym okresie piśmiennictwo, jakie funkcje pełniły teksty w ówczesnym społeczeństwie. [...]
Książka składa się z 30 wykładów ułożonych chronologicznie, ale nie grupowanych w całostki typu "wiek XIV", czy "poezja świecka". Taka seria rozprawek może aspirować do bycia historią literatury dzięki układowi annalistycznemu. Konstruktywizm tej książki ma pozwolić czytelnikom na oderwanie się od szkolnych schematów oraz na szerszą orientację w zakresie i potrzebach badań mediewistycznych. Pomoże zrozumieć, że obiekty badań naukowych w dziedzinie humanistyki nie są dane, ale należy je konstruować. Przedmiotem czy jednostką refleksji historycznoliterackiej nie musi być jedynie dzieło, ani nawet "arcydzieło". Takie szersze spojrzenie może ułatwi studentowi wybór specjalizacji magisterskiej, lub pomoże doktorantowi sformułować problem badawczy. [...]
Korzyść z lektury tej książki wyniosą wszyscy, którzy ją przeczytają, zaczynając od ambitnych licealistów. Mogą jej potrzebować zarówno młodsze roczniki akademickie studiujące polonistykę, jak i magistranci oraz doktoranci potrzebujący bardziej teoretycznego podejścia do literatury, tekstu jako problemu badawczego. Wsparcie znajdą adepci innych dyscyplin humanistycznych, zainteresowanych kulturowym kontekstem literatury. Przy ich współdziałaniu będzie mogła w przyszłości powstać interdyscyplinarna historia komunikacji symbolicznej w polskim średniowieczu.
Nie byłby błahy wynik, który sobie sto lat temu wymarzył Aleksander Brückner dla swojej Literatury religijnej (II 1903:1) - że książka "celu swego dopnie, jeżeli obudzi zajęcie i poszanowanie dla tych rzeczy, skromnych szatą zewnętrzną, czcigodnych wiekiem, dla tych pomników i kultury, bogatej a dawnej, i wiary głębokiej, dla świadectw minionych czasów i dziejów."
Piszący zaś niniejsze będzie szczęśliwy, że ktoś się książką zainteresuje na tyle, aby ją całą przeczytać, i dokona tego wiedziony ciekawością, a nie z trwożnej czci dla zabytkowych arcydzieł. Autor zapewnia, że wszystko czynił, aby Czytelnikowi jak najmniej w jego pięknym zajęciu przeszkadzać.