Święty Aleksy pod progiem rodzinnego domu. Drzeworyt z 1. poł. XVI w.
Vita sancti Allexii rikmice1
Ach, krolu wieliki nasz,
Coż ci dzieją Męszyjasz2,
Przydaj rozumu k mej rzeczy3,
Me sierce bostwem obleczy4,
Raczy mię mych grzechow pozbawić,
Bych mogł o twych świętych prawić.
Żywot jednego świętego,
Coż5 miłował Boga swego,
Cztę6 w jednych księgach o nim.
Kto chce słuchać, ja powiem.
W Rzymie jedno panię było,
Coż Bogu rado służyło.
A miał barzo wielki dwor,
Procz panosz7 trzysta rycerzow,
Co są mu zawżdy służyli,
Zawżdy k jego stołu byli.
Chował je na wielebności i na krasie8,
Jimiał kożdy swe złote pasy.
Chował siroty i wdowy,
Dał jim osobne trzy stoły.
Za czwartym pielgrzymi jedli,
Ci <ji>9 do Boga przywiedli.
Eufamijan jemu dziano10
Wielkiemu temu panu,
A żenie jego dziano Aglijas;
Ta była ubostwu w czas11.
Był wysokiego rodu,
Nie miał po sobie żadniego płodu12.
Więc-ci jęli Boga prosić,
Aby je tym darował,
Aby jim jedno plemię13 dał -
Bog tych prośby wysłuchał.
A gdy się mu syn narodził,
Ten się w lepsze przygodził14:
Więc mu zdziano Aleksy,
Ten był oćca barzo lepszy15.
Ten więc służył Bogu rad.
Iże był star dwadzieścia k temu cztyrzy lata16,
Więc k niemu rzekł ociec słowa ta:
"Miły synu, każę tobie,
Pojim zajegoć17 żonę sobie;
Ktorej jedno będziesz chcieć,
Ślubię tobie, tę masz mieć".
Syn odpowie oćcu swemu,
Wszeko słusza18 starszemu:
"Oćcze, wszekom ja twoje dziecię,
Wiernie dałbych swoj żywot prze cię.
Cokole19 mi chcesz kazać,
Po twej woli ma się to zstać".
A więc mu cesarz dziewkę20 dał -
A papież ji s nią oddał21.
A w ten czas papieża miano,
Innocencyjusz mu dziano;
To ten był cesarz pirzwy,
Archodonijusz22 niźli;
K<t>orej krolewnie Famijana dziano,
Co ją Aleksemu dano,
A żenie dziano Aglijas,
Ta była ubostwu w czas.
A gdy się s nią pokładał,
Tej nocy s nią gadał.
Wrocił zasię23 pirścień jej,
A rzekł tako do niej:
"Ostawiam cię przy twym dziewstwie,
Wroć mi ji24, gdy będziewa oba w niebieskim krolewstwie.
Jutroć się bierzę od ciebie25
Służy<ć> temu, coż ci jest w niebie;
A gdyć wszytki stoły osiędą26
Tedyć ja już w drodze będę.
Miła żono, każę tobie,
Służy Bogu w każdej dobie,
Ubogie karmi i odziewa<j>,
Swych starszych nigdy nie gniewa<j>;
Chowa<j> się w<e> czci i w kaźni27,
Nie traci nijednej28 przyjaźni".
Objaśnienia
1 Vita sancti Allexii rikmice - Żywot świętego Aleksego (napisany) wierszem. 2 Coż ci dzieją Męszyjasz - którego zwą Mesjaszem. 3 rzeczy - mowie. 4 obleczy - oblecz, przyodziej. 5 Coż - który. 6 Cztę - czytam. 7 Procz panosz - prócz giermków. 8 Chował je na wielebności i na krasie - utrzymywał ich wspaniale i pięknie. 9 ji - go. 10 dziano - nazwano. 11 Ta była ubostwu w czas - śpieszyła ubogim z pomocą. 12 płodu - potomka. 13 plemię - potomstwo. 14 Ten się w lepsze przygodził - ten był zdatny do czegoś lepszego. 15 był oćca barzo lepszy - był o wiele lepszy niż ojciec. 16 Iże był star dwadzieścia k temu cztyrzy lata - ponieważ miał dwadzieścia cztery lata. 17 Pojim zajegoć - poślub zaraz. 18 Wszeko słusza - wszak przystoi. 19 Cokole - cokolwiek. 20 dziewkę - córkę. 21 ji s nią oddał - połączył go z nią. 22 Archodonijusz - Arkadiusz. 23 zasię - z powrotem. 24 Wroć mi ji - oddaj mi go (pierścień). 25 się bierzę od ciebie - wyruszam w drogę. 26 wszytki stoły osiędą - zasiądą przy wszystkich stołach. 27 Chowa<j> się w<e> czci i w kaźni - zachowuj cześć i przykazania. 28 nijednej - żadnej.